« intertnationaliste »
Lotta comunista Novembre 2008
Saale 2008,neshaan dahandehe
charxeshy dar monaasebaate chand qothby ast.
Bohhrane eqtesdaadye
konuny, beh saadegy mortafe’ namishavad. In
bohhraan, bishtar beh yek thufaane vahhshatnaak shabaahat daarad.
Bohhraane
kam darmaane baanky, moshkelaate eqtesdaadye sherkat haa va
mo’assessaate sdan’aty hamchonaan rejaale syaasy raa beh gijy
dochaar mikonand. Sar nevershte bongaah haaye melky, kaarxaaneh haaye
otomobil saazy va dzowbe aahan dochaare sargardaany hastand.
Pish
biny mishavad keh owzdaa’e eqtesdaadye jahaan baraaye sale aayandeh
hamchonaan dard saz zaast. Aamrikaa, saraasar, orupaa va hhattaa,
keshvar haaye now bar xaasteh, chin
va hend, tahdid mishavand.
Sar
neveshte syaasate jahaany, ruz beh ruz taarik tar jelveh mikonad.
Aamrikaa keh taa chandy pish naajye keshvar haaye digar bud, xuodash dar
sharaayethe fe’ly, dochaare bimaarye mashkuk al ‘alaaj gardideh ast.
Orupaa
talaash mikonad keh jaaye xuod raa baaz konad va aanraa mahhfuzh
bedaarad.
Keshvar
haaye nafth xiz, namidaanand cheguneh, xuoaahand tavaanest az
manaabe’e xuod, bahreh bardaary konand.
Teory
haaye godzashteh, dar baarehe piryzyz sarmaayeh daary, dar ma’razde
pishaamad haaye taazeh eiy vaaqe’ shodeh and.
Orupaa
mitalaashad keh beh maqaame yek imperiaalisme jahaany naayel gardad.
Aary
system sarmaayeh daary dochaare in sarnevesht shodeh ast keh , baayesty,
dar sdadad bar aayad taa har cheh raa dar godzashteh saaxteh taxrib
nemaayad. Valy, aayaa hamehe in vaqaaye’ neshaan midahand keh raahe
mo’aalejeh bimaary syaasy va eqtesdaady jahaan , systeme komonisty
ast?
Bohhraane
1929, keh dar vaaqe’ noxostin larzeshe systeme eqtedaade sarmaayeh
daary ‘asdr raa bebaar
aavard, boruze raahe hhalle sarmaayeh daarye dowlaty raa pish aavard.
Taqvyat va ‘omraane
systeme aslahheh saazye jahaan
raa bish az pish pey rizy kard. Boruze system haaeiy nazhire estaalinism
rusyehe showravy va
faashisme hitlery aalmaany va diktatorye mosoliny dar itaalya, mowlude
hamaan larzeshe eqtesdaadye bohhraane 1929 budand. Keh beh donbaale
enghelaab haaye 1848, 1905, 1917 bud.
Jange
jahaanye dowom, mahhsdule thabi’ye
hamaan tahhavolaate maaddy va teorikye godzashteh bud.
Bohhraane
fe’ly, namitavaanad sduraty , va hhattaa, motabaa’ed
az bohhraane 1929 daashteh baashad.
Va
beh ehhtemaal, hamaan ‘avaaqeb raa beh donbaal xuahad daasht. Nah dah
saal, shaayad ba’d az moddaty xeily kutaah tar , thoroqe raf’e
bohhraan keh beh vasilehe rejaale hhaakem va masoul eraaeieh mishavad ,
mitavaanand maa raa baa vaaqe’yati gham angiz mowaajeh saazand keh
hamaan jange sard va towsa’ehe taslihhaat
ast keh , elzaaman va mantheqan beh ijaade jang haaye jadid va
maxowfe aayandeh mitavaanad monjar gardad.
Komake
baxshe dowlaty, baraaye raf’e bohhraan, yek raveshe sosyalistyst keh
mikushad hamsange ya shabieh sarmaayeh daarye dowlaty baashad. In
geraayesh, zire chehreh haaye motafaavet maseialehe ruz , beh sdurat
haaye estaalinysm, Hitlerism, mosolynism, demokraasye aamrikaa,
faraanseh va britaanyaye kabir padidaar shodeh and.
Dar
sharaayethe fe’lye eqtesdaad va dar natijehe sdurate syaasye hhaakem,
mitavaan goft keh « nazharyehe abar qodraty aamrikaa »,
faaqede ma’naaye maddy va ‘eynist.
Peydaayeshe
qodrat haaye eqtesdaadye jadid : hend , va niz niruhaaye
enerjhetiky russieh va
iran
, dar taqthibe qodrat siaasy jahaan naqshe faahhesh daarand. Dar saale
1945, ayaalaate mottahhedehe aamrikaa, qodraty by raqib bud.
Emruz
hamaan keshvar bozorgtarin bedhkaare jahaan ast.
David
kaaleo, ostaade daaneshgaahe jun hopking, mo’taqed ast keh dar bist
sale godzashteh, aamrikaa mahhbuse taxayolaate syaasy mashkuk bud
ya’ny ayaalaate mottahhedeh ye aamrikaa, xuod raa dar mowqe’yate
motafaweq dar jahaany tak qothby midaanest.
Pas
az jang, syaasate ruzwelt besuye sisteme defaa’y dar baraabare
showravy, motavajjeh shod. Va kaar beh yek systeme do qothby tabdil shod
keh jahaan raa dar extyar dashtand.
Baa
emhhaaye ettehhaade showravi, dar saale 1991, nazharyyehe tak qothby
saale 1945, qoweh gereft. Hhatta, qodrate aamrikaa az nazhare eqtesdaady
bish az qodrate nezaamy ash piruzy daasht.
Valy,
emruz jahaan, bish az pish,
az nazhare qodrate eqtesdaady tajzieh shodeh ast. Waashington baayad
xuod raa baa owzdaa’e jadid vefq dahad. Hhatta, mitavan goft keh
dowraane do qothby, niz, xuod now’y enhheraaf az vaaqe’yyat budeh
ast. Dar aan zamaan, do qodrat mowjud owzdaa’e xaasdy daashtand.
Vexaamate ravaabethe miaane showravy va chin az yeksu va aamrikaa va
orupaa az suye digar, in hhaqiqat raa beh xuby neshaan midahad.
Orupaa,
maxsdusan, dar tashkilaate bazaare moshtarak raqibe eqtesdaadye amrika
shodeh bud . Dar waaqe’,
beh ‘aqidehe “kaleo”
baayesty dowraan jange sard raa dar kaadre seh qothby paziroft ya’ny :
myaane aamrikaa, showravy va baazaare moshtarak va nah dar taraaze do
qothby!
Dar
saal haaye ba’d , sisteme beynolmelaly baaz ham vasi’ tar shod.
Peydaayeshe jhapon dar saal haaye haftaad va sepas chin va sepas hend.
Baa vojude in geraayesh haa, taraaze jahaany, dar paayaane jang sard,
xeily chand qothby tar az aan ast keh beh tasdavor aayad.
Aayaa
mitavaan tasdawor kard keh owzdaa’ “bertton woods”* beh sdurate
jadidy dar hhaale towlid ast?.
Aayaa,
bedune yek jang mitavaan beh sdolhh dast yaaft?
Aayaa,
dorost ast keh aamrikaa, dar sharaayethe fe’ly baaxteh ast? Va hhatta
daaraaye niruye baaz negary va bahhcs baa mottahhedaane xuod nist
Aayaa
dorost ast keh emruzeh dar shomaare barandegaan ast.
Aayaa,
ayaalaate mottahhedeh mitavaanand
, bedune qabule sharaayeth pish nahaadye
Asia
, bedehye xuod raa adaa konand ?
Dar
injaa, baayad maseialehe raabethehe miaane thalabkaar va bedehkaar beh
miaan aayad.
Aary
, chonin ast bohhraan ‘aam va jahanshomuly keh dar sale 2008 miaane
chand qothby haa dar gerefteh va mathrahh shodeh ast!!
Baayad,
dar entezaare bohhran haaeiy digar va hhatta jang haaeiy digar bud.
[Conference
1/22 maahe jhueiyyeh 1944 dar Bretton woods
Aamrikaa
bevasilehe 44 keshvare dovale motaxasdem ‘alayhe mehhvar .]
Hadafe
asdlye in conference paayeh
godzaarye yek systeme puly vaahhed jahaany , bar asaase tabdile puly bud
;
ya’ny in talaash ‘ebaarat bud az yaaftane raahe jelow giry az boruze
baaz gashte pratik beyne do jang
Ya’ny
ofte arzeshe zanjireh eiy va baalaa raftane sad haaye gomroky
‘alayhe tabdile pouly.
Va
niz qaraar bud keh beh keshvar haaye aasib dideh komak va qarzdeh haaye
deraaz moddat , baraaye nejaate systeme maaly , daadeh shavad.
Sar
anjaam, mowaafeqat shod keh sdanduqe beynollmelely baraaye ‘omraan Va
baaz saazy tashkil va beh vojud aayad.